przez Lucas » 8 sty 2013, o 10:49
1 Pułk Kawalerii KOP - oddział kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza.
Opis
23 marca 1939 Minister Spraw Wojskowych wydał rozkaz o utworzeniu ćwiczebnego pułku kawalerii KOP [1], a Generalny Inspektor Sił Zbrojnych podporządkował gen. dyw. Juliuszowi Rómmel pod względem przygotowania prac operacyjnych kombinowany pułk KOP w Widawie. Tego samego dnia zarządzona została mobilizacja alarmowa ośmiu szwadronów kawalerii KOP: "Druja", "Łużki", "Podświle", "Budsław", "Hancewicze", "Rokitno", "Żurno" i "Mizocz".
26 marca wszystkie szwadrony przetransportowane zostały na stację kolejową Rusiec, na północny wschód od Wielunia i tu rozlokowane jako Zgrupowanie Kawalerii KOP "Feliks" pod dowództwem ppłk. kaw. Feliksa Kopcia, inspektora Północnej Grupy Szwadronów Kawalerii KOP. Kolejno przybywały: pluton pionierów (z kompanii „Czortków”), pluton armat ppanc. 37 mm (z odwodowych baonów „Wilejka” i „Czortków”), oraz drużyna rtlg (z pułku „Zbołbunów”). Pododdziały te utworzyły ćwiczebny pułk kawalerii KOP. Po otrzymaniu w kwietniu i maju uzupełnień w ludziach i sprzęcie przeorganizowano pułk w 1 Pułk Kawalerii KOP. Likwidacji uległy szwadrony „Druja” i „Podświle”. Pułk podlegał DOK IV w Łodzi.
Organizacja i obsada personalna pułku
Dowództwo
dowódca – ppłk kaw. Kopeć Feliks z 27. p.uł. (zamordowany w 1940 w Charkowie, pośmiertnie awansowany na pułkownika)
zastępca dowódcy – mjr kaw. Błasiński Karol z 1 psk (poległ 3 VIII 1944 w Powstaniu Warszawskim jako podpułkownik AK)
adiutant - por. kaw. Stanisław Zygmunt Wysocki z 7 psk (zginął 17 V 1943 w KL Dachau, pośm. awansowany na rotmistrza)
kwatermistrz - rtm. Edward Zieliński z 20 p.uł.
1 Szwadron (Szwadron Kawalerii KOP "Budsław")
dowódca – rtm. Marian Szalewicz (zamordowany w 1940 w Katyniu)
zastępca dowódcy - por. kaw. Tadeusz Michał Dudziński (poległ 8 VIII 1944 we Francji, pośmiertnie awansowany na rotmistrza)
2 Szwadron (Szwadron Kawalerii KOP "Łużki")
dowódca – rtm. Heliodor Romaszkiewicz z 23 p.uł. (zmarł z ran 6 IX 1939 w Łodzi)
zastępca dowódcy - por. kaw. Leon Będkowski z 12 p. uł.
3 Szwadron (Szwadron Kawalerii KOP "Mizocz")
dowódca – rtm. Jan Maciejowski, 27. p.uł. (poległ 20 VIII 1944 we Francji, pośmiertnie awansowany na podpułkownika)
zastępca dowódcy - por. kaw. Włodzimierz Białoszewicz
4 Szwadron (Szwadron Kawalerii KOP "Rokitno")
dowódca – rtm. Adam Henryk Bartosiewicz z 4 p.uł. (zamordowany w 1940 w Charkowie)
zastępca dowódcy - por. kaw. Lucjan Woźniak z 17 p.uł.
5 Szwadron (Szwadron Kawalerii KOP "Żurno")
dowódca – rtm. Kazimierz Minecki
zastępca dowódcy - por. Mieczysław Perzyński z 24 p.uł.
6 szwadron (Szwadron Kawalerii KOP "Hancewicze")
dowódca – rtm. Feliks Ciejko z 4 psk
zastępca dowódcy - por. kaw. Tadeusz Stupnicki (zamordowany w 1940 w Charkowie)
Szwadron Ciężkich Karabinów Maszynowych
dowódca - rtm. Karol Dąbrowski z 1 psk
dowódca 1 plutonu - ppor. rez. Hłasko
Szwadron Gospodarczy
dowódca – rtm. Gwidon Salomon z 15 p.uł.
oficer gospodarczy - kpt. int. Jan Jarmiński
Pododdziały specjalne
pluton łączności – por. Jan Mazur
pluton przeciwpancerny – por. Franciszek Urbanowicz z Pułku KOP "Czortków"
pluton pionierów – por. Leon Miazga z Kompanii Saperów KOP "Czortków"
Taka organizacja przetrwała w zasadzie do wybuchu wojny. W ostatnich dniach sierpnia rozformowano bowiem szwadron CKM przydzielając drużyny do macierzystych szwadronów. Pułk był pełnosprawną, dobrze wyszkoloną i uzbrojoną jednostką, czemu dał dowód w czasie działań wojennych.
Przebieg działań bojowych
Pułk był przydzielony do Armii „Łódź” (w pasie działań 10 DP). Wybuch wojny zastał pułk na wysuniętych pozycjach obronnych w następujących ugrupowaniach:
5 i 6 szwadron w OW 1 płk Zientarskiego (rejon Ostrzeszowa, Kępna i Wieruszowa)
1, 2,3 i 4 szwadron w OW 2 płk dypl. Grobickiego (rejon Bolesławca, Wójcina i Parcic)
1-4. IX. – obronne walki opóźniające. Pułk ponosi pierwsze straty. do niewoli niemieckiej dostaje się 6 szwadron.
4. IX. – rozkazem dowódcy Armii pułk zostaje przydzielony do Kresowej Brygady Kawalerii.
4-5. IX – dołącza 5 szwadron, ciężkie walki na głównej linii obrony w rejonie Belenia i Strońska.
5. IX – wraz z 10 DP i Kresową Brygadą Kawalerii wycofuje się w kierunku Lutomierska i Aleksandrowa.
6. IX. – osiąga rejon Zgierz, Głowno.
8. IX – przegrupowanie pułku w Wiskitkach
9. IX. – pułk dociera do Warszawy
10. IX – koncentracja w rejonie Otwocka
13. IX – przydzielony do Grupy Operacyjnej Kawalerii gen Andersa bierze udział w natarciu na Mińsk Mazowiecki. Grupa jako odwód NW wycofuje się na Lubelszczyznę w rejon Zamościa i Tomaszowa Lubelskiego
17-18. IX. – w ramach reorganizacji Armii „Modlin” (Armia „Przedrzymirskiego”) pułk zostaje podzielony.
- dwuszwadronowy dywizjon pod dowództwem mjr Błasińskiego włączono do Mazowieckiej Brygady Kawalerii. 23/24. IX. – toczy ciężkie walki o Suchowolę. Częściowo rozbity zostaje odtworzony jako słaby pułk piechoty i przyłącza się do 41 DP rez. gen. Piekarskiego. Po walkach w okolicach Krasnobrodu kapituluje wraz z dywizją 26. IX. w Górecku Kościelnym.
- druga część pułku wraz z dowódcą toczyła walki w Grupie Kawalerii gen. Andersa. Po jej rozproszeniu dołączyła do organizowanej z „rozbitków” Grupy „Chełm” płk dypl. Płonki. Wraz z nią weszła w skład zgrupowania „Czterech Pułkowników”. Ostatnią walkę stoczyła 29 września pod Dzwolą z dywizjonem pancernym 27 DP (niemieckiej). Po nieudanych próbach przebicia się nad San w kierunku na Węgry kapitulowała przed Armią Czerwoną 30 września na „honorowych warunkach”. Kapitulacja wchodziła w życie z dniem 1 października. Ostatecznie złożyła broń 2 października we wsi Bukowa pod Niskiem nad Sanem. Sowieci całe zgrupowanie płk dypl. Płonki przetransportowali do Biłgoraju. Oficerów odnaleziono na Listach Katyńskich.
Rozkaz pochwalny dowódcy Armii "Łódź" i "Warszawa" dla Pułku Kawalerii KOP z 13 IX 1939
Od samego początku przybycia do Armii "Łódź" Pułk Kawalerii KOP pod dowództwem ppłk. Kopcia Feliksa wykazał się jako wzorowy oddział. Wysunięty ku samej granicy aż po Wieruszew, Ostrzeszów i Kępno pułk uparcie i niezachwianie przeprowadzał od dnia 1 września aż po dzień 3 września walki opóźniające, stale przechodząc do przeciwuderzenia i biorąc jeńców wyświetlił sytuację. Na pozycji głównego oporu pod Wartą brał wybitny udział w walkach 4 i 5 września pod Bieleniem, Strońskiem i Piaskami. Podczas odwrotu ku Wiśle pułk w czasie ciężkich walk nigdy nie ustąpił ani piędzi zajmowanej pozycji - odchodził tylko na rozkaz, do końca zachował wzorową postawę, świecąc przykładem dla innych oddziałów. Żołnierze Pułku Kawalerii KOP, odchodzicie teraz z Grupą Operacyjną Kawalerii na wschód. Dziękuję wam w imieniu służby za waszą wytrwałość, za żołnierską postawę i ofiarność - życzę wam nadal powodzenia bojowego ku chwale Ojczyzny. Za wybitne zasługi dowódcze, za wykazane męstwo i odwagę nadaję Order Virtuti Militari IV klasy dowódcy pułku - ppłk. Kopciowi Feliksowi oraz przyznaję dla pułku 10 krzyży Virtuti Militari do dyspozycji dowódcy pułku, celem odznaczenia najdzielniejszych jego żołnierzy." gen. dyw. Juliusz Rómmel