[center]Guzik mundurowy i płaszczowy wz.33[/center]
[center](rozwinięcie guzika wz.28)[/center]
Guzik mundurowy wprowadzono do wyposażenia intendenckiego 25 lutego 1933 roku wydając "Warunki techniczne materiałów wojskowych: Guziki mundurowe". Guziki były modyfikacją guzików wz.28.
Warunki te uzupełniono 10 czerwca 1936 roku wydając "Warunki techniczne materiałów wojskowych: Guziki mundurowe / Uzupełnienie". Ten ostatni dokument rozszerzał stosowanie guzików wz.33 także na płaszcze wojskowe i był związany z wprowadzeniem w 1936 roku nowego wzoru płaszcza. Guzik płaszczowy był w zasadzie taki sam, jednak jego średnica to 25 mm.
Guziki mundurowe i płaszczowe wz.33 przeznaczone były dla dwóch grup:
- podoficerów zawodowych, uczniów szkół oficerskich, szkół podchorążych, wychowanków korpusów kadetów i równorzędnych
-szeregowych niezawodowych
Jak widać więc był to najpopularniejszy wzór guzika w II połowie lat trzydziestych. Guziki dla grupy pierwszej wykonywano z białego metalu (alpaki). Dla drugiej grupy z cynku lakierowanego. Do lakierowania używano lakieru bezbarwnego "Metalit" Nr.2484 firmy "W.Karpiński" i W.Leppert. Zabezpieczało to tkaniny przed niszczącym działaniem metalu w czasie magazynowania.
Guziki z białego metalu dostarczano w pudełkach tekturowych po 250 sztuk. Guziki cynkowane dostarczano w pudełkach dużych po 500 sztuk oraz w małych po 100 sztuk. Pudełka przewiązywano sznurkiem na krzyż. Pakowano je do skrzyń drewnianych po 50 kg każda. Odznaczano na nich symbol producenta, ilość guzików i masę brutto.
OZNACZENIA
Największym producentem guzików wz.33 (oraz wcześniejszych wz.28) był Bronisław Grabski. Sygnował on guziki: “B.G.”, “B.G.Ł.”, “B.GRABSKI ŁÓDŹ”, “BRON. GRABSKI ŁÓDŹ”, “BRONISŁAW GRABSKI ŁÓDŻ”, “GAT. MARS B.GRABSKI ŁÓDŹ”, “MARS B.G.Ł.”, “SYRENA Ł”, “SYRENA B.G.Ł”. Spotyka się trzy systemy oznaczania guzików (poza oznaczeniami literowymi ):
Tylko rok (pełna data)
Numer serii (matrycy) i ostatnie dwie cyfry roku
Tylko numer serii (matrycy)
We wszystkich trzech systemach umieszczano nazwę firmy i jest to oznaczenie “B.GRABSKI ŁÓDŹ” lub “BRON.GRABSKI ŁÓDŹ”. W guzikach sygnowanych pełną datą, rok umieszczano na dole rewersu, pod uchem. W guzikach sygnowanych w systemie drugim numer serii umieszczony jest nad uchem, a ostatnie dwie cyfry roku pod. W wersji trzeciej numer serii umieszczony jest na dole z nielicznymi wyjątkami kiedy umieszczono nad uchem numer serii pomijając rok. Dodatkowo guziki produkowały:
ALPACCA WARSZAWA
B.T.
B.T.K.
D.P.C.
GUZPOL
ESEF
ESEF W.
STANIOLA
S.G.M.
S. JABŁOŃSKI POZNAŃ
J.PLUTA E.MIŁKOWSKI
KONSTRUKCJA
Guzik składał się z uszka i grzybka. Na wypukłej powierzchni grzybka wytłoczono godło państwowe. Uszko wnitowano do grzybka. Guziki z białego metalu miały skład chemiczny następujący: 14% niklu, ok.66% miedzi, 20% cynku. Domieszka innych metalu nie większa niż 1,5 %. Guziki z cynku rafinowanego nie mogły mieć domieszek postronnych więcej niż 1,5 %.
Do wyrobu używano: do grzybka używano blachy, do uszka zaś drutu tego samego metalu. Guziki z białego metalu oksydowano na stare srebro. Guziki cynkowe lakierowano obustronnie w bębnie bezbarwnym lakierem matowym marki "Metalit" Nr.2484 firmy "W.Karpiński" i W.Leppert.
PODSTAWOWE DANE
Masa dużego cynkowego lakierowanego: 4,9 g (+- 7%)
Masa małego cynkowego lakierowanego: 2,05 g (+- 7%)
Masa dużego z białego metalu: 5,3 g (+- 7%)
Masa małego z białego metalu: 2,25 g (+- 7%)
Masa guzika płaszczowego cynkowego lakierowanego: 6,7 g (+- 7%)
Masa guzika płaszczowego z białego metalu: 8,75 g (+- 7%)
[/fade]
Źródła
"Warunki techniczne materiałów wojskowych - Orzełek" - MsWojsk. Dep.Intendentury, 1933 rok
"Historia polskiego guzika wojskowego 1914-1995" MICHAŁ JAROSZYŃSKI-WOLFRAM